Expositie: De spiegel van eeuwige verlatenheid
Expositie Luděk Rathouský: De spiegel van eeuwige verlatenheid
Ruimte Caesuur Lange Noordstraat Middelburg
Opening: zaterdag 7 mei 2022 om 16 uur
De tentoonstelling loopt tot 25 juni
De ideologische essentie van de installatie, die tijdens het tweewekelijkse verblijf ter plaatse is gemaakt, is de situatie die zich in 1665 in Amsterdam kan hebben voorgedaan. Hier ontmoette de emigrant Jan Amos Comenius de oude en verlaten, verarmde Rembrandt van Rijn. Het idee van een dergelijke situatie is de drijvende emotie, waarmee Rathouský een monumentaal schilderij creëerde en een daaropvolgende installatie verlicht door kaarsen. Als onderdeel van de lokale samenwerking wendde hij zich tot vrienden rond ruimteCAESUUR met het verzoek: hem hun eerste vermeende herinnering te sturen.
Op basis van deze bronnen maakte de auteur een serie tekeningen op handgeschept papier, waarin fragmenten van herinneringen van respondenten vluchtig aanwezig zijn. Ouder worden, desillusie, hopeloosheid, verlatenheid, verlies van een huis. De emigratie van intellectuelen uit Midden- en Oost-Europa is een fenomeen dat al meer dan drie eeuwen duurt en de mogelijkheid dat het zich opnieuw zal voordoen, is nog steeds actueel. “Mijn gevoel van een mogelijk conflict in Oost-Oekraïne houdt verband met de angst voor een mogelijke invasie door Poetins Rusland, dat Europa zou kunnen ontwrichten en een hersatellietisering van (niet alleen) mijn land op gang zou kunnen brengen”, schreef de auteur in zijn aantekening eind februari naar de toekomstige woning in Middelburg, zijn vrees werd al snel werkelijkheid.
Luděk Rathouský (* 1975) is een Tsjechische kunstenaar gevestigd in Praag en Brno. Naast kunstenaar, is hij ook een van de oprichters van de belangrijke kunstgroep Rafani, die intervenieert in vele artistieke genres. Ze wonnen een prijs op het Jihlava Documentary Film Festival voor hun filmdebuut 31 Ends 31 Beginnings. In Brno werkt hij voornamelijk als professor en hoofd van het schildersatelier van de Faculteit der Schone Kunsten. Hij is ook curator, echtgenoot en gelukkige vader, zoals hij zelf graag zegt. Sinds 2010 richt Rathouský zich op het vinden van een specifieke schildertaal, gebaseerd op paneelschilderingen uit de 13e en 14e eeuw. Hij ontwikkelde de techniek van het valse ponsen, waarbij een metaallaag wordt aangebracht met behulp van gewone kamerrollen en plaatwerk.
Gecontroleerd toeval, gemetalliseerde structuren en zorgvuldig opvullen van gaten met pastel- of hooglaagverf zorgen voor een expressieve indruk. Het is echter een zeer tijdrovend proces dat verwijst naar de meditatieve aspecten van de middeleeuwse benadering van materie. Het is het rollenpatroon dat al twee decennia aanwezig is in Rathouský’s schilderijen dat als het ware zijn onderscheidende kenmerk is geworden. Het gebruikt echter geen muurdecora-tieve ornamenten als teken, maar vooral als een verhalend element, waarbij het decoratieve motief niet alleen fungeert als een visuele vulling van het oppervlak, maar ook als een structurele uitdrukking van verborgen inhoud, een decoratieve verhalende verkorting dat de afwezigheid van een levend element lijkt te vervangen. Eenvoudige motieven, overgebracht van hun innerlijke rol, krijgen esthetische onafhankelijkheid en onderscheidende betekenissen. Rathouský speelt stiekem blindemannetje met de kijker, waar betekenis ornament wordt en ornament betekenis.
