-
Home
-
Verhalen
-
De kleine geschiedenis van automatieken in Middelburg
De kleine geschiedenis van automatieken in Middelburg
Toen we hier een tijdje geleden een foto deelden van Fonsie’s Snackbar op de Markt kwamen daar veel reacties op. De zaak, die in 2010 definitief sloot, riep bij veel mensen herinneringen op, ook omdat je daar nog ‘snacks uit de muur’ kon eten.
Met het verdwijnen van Fonsie’s verdween ook de laatste zogenoemde automatiek. Middelburg heeft er nooit heel veel van gehad, maar de eerste dook wel al op in 1935. Daar hadden we tot voor kort nooit zo bij stilgestaan.
Een automatiek is een verkoopautomaat. In een automatiek ligt bereid voedsel op een servetje of kartonnetje achter glazen deurtjes, waar het warm wordt gehouden. We lezen nu dat het concept eind 19e eeuw werd bedacht door de Duitser Max Sielaff. Maar pas eind jaren 20 begon de automatiek een beetje in zwang te raken. In de Krantenbank Zeeland duikt het woord pas in 1932 op, in artikelen over de populariteit van Heck’s Automatiek in Amsterdam. Weer drie jaar later komen we de eerste Zeeuwse vermelding tegen, in een advertentie van lunchroom Weterings in de Gravenstraat. Het zou zomaar kunnen dat Zeeuwse ondernemers het succes van automatieken in de Randstad zagen, en het concept daarom voorzichtig overnamen.
De automatieken van Middelburg waren overigens niet allemaal zoals de bekendste die we hadden in de jaren 70 en 80, Martin’s Automatiek. Ook café Piet Vogel en lunchroom Hoogesteger adverteerden er mee. Hoe die er uitzagen weten we dan weer niet. Daar hebben we geen foto’s van. Je zag het fenomeen ook bij een frietwagen op de Markt en later bij Blanker op de Pottenmarkt. ‘Automatiekbedrijf’, stond daar op een bordje achter de ramen.
Ook Vlissingen en Goes hadden een paar automatieken. In oude kranten lezen we dat er regelmatig opstootjes waren. Toen gingen jongeren na het kroegbezoek graag naar de automatiek, blijkbaar. In Vlissingen was er zelfs een slager die een automatiek had. In nationale beeldbanken zien we dat die elders ook waren te vinden.
Lang niet iedereen was enthousiast over de nieuwe manier van snacken. Zie het prachtige artikel uit 1950, van Anthony van Kampen:
Neen, wij passen ons aan! Wie zich niet aanpast wordt uitgestoten en gerubriceerd onder de halfzachten en artisten, de idioten en soortgelijke minderwaardigen. Wij passen ons aan de machine aan, en aan het plastiek. Aan het confectiecostuum en aan de radio. Aan de krant en aan de gezelschapsreis.
Het eten uit de muur is natuurlijk nog niet helemaal verdwenen in Nederland. FEBO is nog springlevend, bijvoorbeeld. Maar hier in Middelburg hebben de automaten het niet overleefd. Een paar sigarettenautomaten hebben we nog, dat is het wel zo’n beetje. Maar die gaan ook verdwijnen, zoals ooit ook de automaten in het portiekje van Loek op de Nieuwe Burg verdwenen. Snoep, tabak en condooms: ook te trekken na sluitingstijd!
Enfin, de automatieken van Middelburg dus. Een fenomeen van ooit.
Foto’s: foto 2 Jaap Wolterbeek, foto 3 Bert van Leerdam. Overige foto’s Beeldbanken ZB Bibliotheek van Zeeland, Zeeuws Archief, Delpher en Middelburg Dronk.
Knipsels: Krantenbank Zeeland ZB
Geen zoekresultaten voor "{term}"
