-
Home
-
Verhalen
-
De mof: een Middelburgs oorlogsverhaal van Mieke Petiet, bij dodenherdenking 2023
De mof: een Middelburgs oorlogsverhaal van Mieke Petiet, bij dodenherdenking 2023
4 mei. Vanavond worden, ook in Middelburg, de doden herdacht. De herdenking in Middelburg start om 19.00 uur met een Vesperdienst in de Koorkerk, met aansluitend de ceremonie op het Abdijplein, vanaf 19.40 uur. Zie de agenda. Wij delen in dit kader graag een Middelburgs oorlogsverhaal van Mieke Petiet, dat ze eerder deze week deelde in de Groep van Wij zijn De Stad – Middelburg:
De mof
1939/40
Als mijn vader zei ‘de mof komt er aan’, dan keek ik vanaf de Punt over het kanaal richting Nieuwelandseweg omdat alles wat uit oostelijke richting naar Middelburg kwam over die weg moest. In de keuken ging het altijd over de oorlog, gesprekken met de broers van m’n vader of met mannen uit de buurt. Ik luisterde wel maar ik vroeg niks. De mof was een enkelvoudig fantasiefiguur, een grote kwaaie reus.
Tijdens de oorlog perste mijn vader olie uit een apparaat dat hij in de schoorsteen van de keuken had verstopt. Waarvan m’n vader de olie perste weet ik niet, er zat een stilte omheen waarbij je vanzelf je mond hield. M’n vader deelde de olie uit aan vrienden en familie om eten te bereiden omdat die benodigdheden niet verkrijgbaar waren.
Later is m’n vader verraden door de nettenvlechter die zijn fuiken repareerde. En of het ermee te maken had weet ik niet maar m’n vader ontving daarna een oproep van de Duitsers om in Duitsland te werken als huisknecht. Ik herinner me de hilariteit, voor zover ik weet is de ‘werkplek’ huisknecht niet doorgegaan.
Hoe ik me de oorlog herinner? Een naar beneden buitelend vliegtuig van hoog boven de Vitrite fabriek, volgens mijn vader was dat boven Vlissingen. Ik herinner me loeiende sirenes, het geronk van laag overvliegende vliegtuigen, dreigende geluiden dichtbij, en dan kropen m’n vader, m’n moeder, tante Janny en ik onder de keuken de kelder in. Dat gebeurde overdag en soms ook ‘s nachts, en dan sliep ik op een kermisbedje.
Lorier
De schuilkelder onder de keuken was op een gegeven moment niet meer groot genoeg voor alle familieleden van m’n moederskant die bij ons waren komen wonen. Ik herinner me dat wij met z’n allen vlug de straat moesten oversteken naar de overkant van ons huis waar een grotere kelder was onder het schildersbedrijf Lorier. Tijdens een van die snelle vluchten viel de celluloid pop uit m’n handen. Ik liep terug om mijn pop op te rapen, maar meteen werd er geschreeuwd en werd ik meegetrokken de kelder in van Lorier. Er zat er een gat in de wang van de pop.
.
En op een van die nachten daarna werden alle huizen naast het bedrijf van Lorier platgegooid, tot aan de hoek van de Nederstraat en om de hoek heen een deel van de Rotterdamse Kaai. Toen realiseerde ik me niet dat we ontkomen waren aan iets verschrikkelijks. Ik was er te jong voor. dat bewustzijn dat we heel veel geluk hebben gehad dat Loriers pand overeind was gebleven, kwam later.
Ik herinner me wel het gegniffel in die kelder om een mompelende opmerking “ …het onweert flink..” van een oud schippertje tijdens het bombardement. Ik heb nog een straatfoto van dat schippertje met zijn pet op. Waarom blijft zo’n moment van het gegniffel in je geheugen gegrift? Heeft dat te maken met een angstige atmosfeer onder de mensen die er natuurlijk was? En al was ik te jong om die angst te voelen, die stemming kreeg ik wel mee van het plotselinge verschil tussen de angstige sfeer en het lacherige gegniffel over de opmerking van het schippertje.
Zilveren rijksdaalders
Ik herinner me niet veel meer van een andere vluchtweg naar een boerderij op Walcheren waar we onderdak kregen bij een boerenfamilie, behalve dat daar veel buitenruimte was.
1942/43 Op een dag stampten twee Duitse soldaten de werkplaats van m’n vader binnen maar mijn vader was er niet. Mijn moeder en ik liepen achter ze aan. Ze gingen de woonkamer in en daarna de slaapkamer van m’n ouders, en mijn moeder fluisterde met haar vinger tegen de lippen wijzend naar een kinderledikant rechts in de hoek: “stil alstublieft, m’n baby is ziek.‘ Hoe moedig en slim was dat, want onder het matras waar m’n jonge broertje op sliep zat een pak zilveren rijksdaalders verstopt. Maar dat hoorde ik later pas.
Op een andere dag stonden m’n ouders op de stoep van ons huis naar een echtpaar met twee kleine kinderen te kijken, die aan kwamen lopen vanuit de Dampoortstraat. De vrouw had een donker hoedje op en een tas in haar hand en de man droeg een koffer. Al lopend keken ze naar de grond. Het was een terneergeslagen beeld. Ik kan het nog uittekenen! En m’n moeder met een blik en een stem vol mededogen: “Het is toch zonde…” Het was een gezin dat woonde aan de Veersesingel. Veel later begreep ik dat het om een Joods gezin ging, op weg naar de trein en nog verder weg. Een gezin dat nooit is teruggekeerd.
Slotwoord:
Met schrijven moet je door verschillende versies heen. En als ik herlees wat ik geschreven heb, dan weet ik dat ik m’n beide ouders dankbaar ben voor hun moed en acties in een oorlogsperiode. Dat ze me opvoedden zonder angst. Natuurlijk zijn ze onzeker/zelf angstig geweest, maar die angst hebben ze nooit aan hun kind willen laten merken.
En als ik mijn vader, toen ik wat ouder was toch met een zekere trots hoorde zeggen over mij : ‘Die..? die weet niet wat angst is, ze is nooit bang…M’n ouders droegen daar aan bij. Dreigen en bangmakerij slaan nog steeds de emotie uit een kind.
Geef mij de herinnering – die onnavolgbare vorm van verbeelding.
Middelburg, 1 mei 2023
Mieke Petiet
Eerste foto: mei 1940: Rykel ten Kate, Beeldbank Zeeuws Archief
Tweede en derde foto: collectie Hans Sakkers
Geen zoekresultaten voor "{term}"
